Vrouwen en mannen kunnen twee dingen doen om zich te te beschermen tegen de gevolgen van HPV: vaccinatie of condoomgebruik tijdens de seks. Daarnaast hebben vrouwen de mogelijkheid om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.1
Vaccineren tegen HPV kan bescherming bieden. Er bestaan veel verschillende typen van het virus. Typen met een hoog risico op bepaalde vormen van kanker en typen met een laag risico. Sommige laag-risicovarianten veroorzaken genitale wratten. HPV-vaccinatie bij mannen en vrouwen beschermt tegen die typen HPV die in het vaccin zitten.1,2
Omdat het veel voorkomt, is een kosteloze vaccinatie tegen HPV voor meisjes en jongens die 10 jaar worden opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (zie Bent u een ouder?). Iedereen t/m 26 jaar krijgt in 2023 ook de mogelijkheid zich kosteloos te vaccineren. Maar ook volwassenen boven de 26 jaar kunnen zich buiten het programma op eigen kosten alsnog laten vaccineren. Totale kosten voor HPV vaccinatie (3 prikken) in dit geval: vanaf €400, exclusief aflever- en toedieningskosten (afhankelijk van aanbieder).1,3
Uit onderzoek blijkt dat iedereen een levenslang risico loopt om besmet te raken met HPV.2 De kans op een infectie neemt o.a. toe naarmate je seks hebt met verschillende partners, maar je kunt ook geïnfecteerd raken door een vaste partner.5,6 Verder heb je de kans om opnieuw geïnfecteerd te worden als je het virus al eerder hebt opgelopen.3
Dit betekent dat vaccinatie zelfs op latere leeftijd, wanneer je seksueel actief bent of een HPV-infectie hebt doorgemaakt, bescherming kan bieden. Als het HPV-type waar iemand positief op test uit het lichaam is, kan vaccinatie voorkomen dat iemand opnieuw geïnfecteerd raakt met dit HPV-type.4 Daarnaast kan het vaccin tegelijkertijd bescherming bieden tegen de andere HPV-typen in het vaccin. Het is namelijk onwaarschijnlijk dat alle HPV-typen al een keer opgelopen zijn.4
Er zijn in Nederland drie verschillende vaccinaties tegen infectie met HPV beschikbaar. Ze zijn rond de 90% effectief tegen HPV-typen waartegen het vaccin beschermt. Er bestaan veel verschillende typen van het virus. Typen met een hoog risico op bepaalde vormen van kanker en typen met een laag risico. Sommige laag-risicovarianten veroorzaken genitale wratten.
De drie verschillende vaccins hebben andere eigenschappen en zijn gericht tegen verschillende HPV-typen. Ze kunnen allemaal beschermen tegen in ieder geval anus-, baarmoeder-, vagina- en vulvakanker.1
Je kunt last krijgen van pijn, jeuk een rode huid, spierpijn in de bovenarm of een verdikking op de prikplek. Soms komen klachten voor zoals buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. De meeste klachten zijn mild en gaan vanzelf weg.1
Voor een compleet overzicht zie Bijsluiters HPV-vaccin (RIVM). Meer weten over HPV en vaccinatie? Check de Meestgestelde vragen. Heb je nog meer vragen en/of wil je graag in contact komen met een zorgprofessional? Ga jij graag in gesprek met iemand over HPV?
Dan valt jouw kind mogelijk in het Rijksvaccinatieprogramma. Jongens en meisjes die 10 jaar worden ontvangen een oproep voor vaccinatie. Het vaccin dat is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit twee inentingen waar een half jaar tussen zit.3 De vaccinaties worden gegeven door de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat verschilt per regio. Kinderen krijgen per post een uitnodiging om de vaccinatie te halen.1
Ook jongens kunnen HPV krijgen én overdragen. De Gezondheidsraad adviseert daarom ook jongens een vaccinatie aan te bieden via het Rijksvaccinatieprogramma. Om deze reden is besloten dat vanaf 2022 jongens en meisjes als ze 10 jaar zijn een oproep voor gratis HPV-vaccinatie krijgen. Jongeren tot 18 jaar die de vaccinatie nog niet hebben gehad, kunnen ook in 2022 en 2023 een HPV-vaccinatie krijgen. Zij ontvangen automatisch een uitnodiging per brief. Iedereen van 18 t/m 26 jaar krijgt ook de mogelijkheid zich kosteloos te vaccineren in 2023.1 Ben je ouder dan 26 jaar? Dan kun je je tegen betaling laten vaccineren bij je huisarts of GGD.
Meer weten? Zie ook HPV-vaccinatie (RIVM).
Ook in andere landen is er veel ervaring met vaccineren tegen HPV. In 2019 was HPV-vaccinatie in 100 landen opgenomen in het nationale vaccinatieprogramma. In steeds meer landen worden ook jongens gevaccineerd vanuit het vaccinatieprogramma, zoals nu al het geval is in Engeland, Ierland, Noorwegen, Oostenrijk, Australië en Canada.1
HPV kan baarmoederhalskanker veroorzaken. Daarom worden alle vrouwen tussen de 30 en de 60 jaar eens in de vijf jaar uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Met dit programma kunnen voorstadia van deze kankersoort vroeg worden ontdekt door middel van een uitstrijkje. Hierdoor kan baarmoederhalskanker meestal goed worden behandeld.1
Het uitstrijkje wordt vaak gemaakt bij de huisartsenpraktijk. Meestal doet de doktersassistente dit. Het uitstrijkje duurt ongeveer 10 minuten.2 Val je buiten het programma? Dan kun je alsnog een uitstrijkje laten doen op eigen initiatief. Lees meer over het testen of screenen op HPV via Meestgestelde vragen.
Door tijdens seks een condoom te gebruiken verklein je de kans op een besmetting. Toch beschermt een condoom je niet voor de volle 100%. Het virus is heel besmettelijk en kan al overgedragen worden als je in contact komt met de huid rondom de geslachtsdelen van iemand die het virus bij zich draagt. Ook kun je genitale wratten oplopen door dezelfde handdoek te gebruiken als iemand met een HPV besmetting.1,2
1 RIVM, HPV Rijksvaccinatieprogramma, geraadpleegd april 2022
2 RIVM, HPV, geraadpleegd aug 2021
3 Zorginstituut Nederland, Medicijnkosten, geraadpleegd aug 2021
4 RIVM, HPV-vaccinatie buiten het Rijksvaccinatieprogramma | RIVM, geraadpleegd dec 2022
5 Current Epidemiology Reports, HPV infections and the Importance of vaccination, geraadpleegd mrt 2022
6 Current Epidemiology Reports, Age of acquiring Causal Human Papillomavirus Infections, geraadpleegd mrt 2022
7 Soa Aids NL, Wat weet je over deze soa, geraadpleegd mrt 2022
