Het humaan papillomavirus

De afkorting HPV staat voor humaan papillomavirus. 80-90% van de mensen raakt eens in zijn of haar leven besmet. Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar op. Wanneer dit niet zo is, kan een infectie met dit virus kanker aan de anus, baarmoederhals (cervix), mond- en keelholte, penis, vagina en vulva veroorzaken. Het kan ook genitale wratten of wratten op de stembanden of in de luchtwegen (larynx of trachea papillomen) veroorzaken.^1,2,5 

Bron: Gezondheidsraad, Vaccinatie tegen HPV, geraadpleegd dec 2021
Figuur 1. Incidentie is specifiek voor mannen (penis) en vrouwen (vulva, vagina, cervix ofwel baarmoederhals). Incidentie van mondholte-, keelholte- en anuskanker geldt voor beide geslachten.

HPV wordt meestal overgedragen via seksueel contact. Je kunt een HPV besmetting oplopen tijdens vaginale, anale of orale seks, maar ook door huid-op-huid contact tijdens seks. Het virus is zeer besmettelijk. Genitale wratten kun je zelfs oplopen door dezelfde handdoek te gebruiken als iemand met een HPV besmetting. Van de 100 mensen raakt zo’n 80 tot 90 eens in zijn of haar leven besmet met HPV.^2,3,4,6

Risicogroepen

Sommige mensen hebben een grotere kans dat het lichaam het virus niet opruimt. Hieronder vallen bijvoorbeeld mensen met een verminderde afweer, rokers, en mannen die seks hebben met mannen (MSM). Lees meer in de Meestgestelde vragen.

Bron: HPV Centre, HPV Fact Sheet 2021, geraadpleegd dec 2021
Figuur 2. Aantal mannen en vrouwen in Nederland dat een HPV-gerelateerde kanker oploopt per 100.000 mensen (schatting in 2021)

In de meeste gevallen merk je niets van een besmetting met het virus. Bij vrouwen én mannen kan het verschillende soorten kankers veroorzaken. Het kan ook genitale wratten, wratten op de stembanden of in de luchtwegen (larynx of trachea papillomen) veroorzaken.^1,3,4 De eerste verschijnselen of symptomen van kanker of genitale wratten door HPV-infecties kunnen zijn:

• Branderig gevoel, bloedingen, pijn en afwijkingen aan de penis of schaamlippen bij kanker
• Jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen bij genitale wratten²

De symptomen van wratten op de stembanden of in de luchtwegen kunnen langdurige heesheid of ademhalingsproblemen zijn.⁵

Voor mannen en vrouwen zijn er twee dingen die je kunt doen om je te beschermen tegen de gevolgen van HPV: vaccinatie of condoomgebruik tijdens de seks. Daarnaast hebben vrouwen de mogelijkheid om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.

Vaccinatie

Vanaf 2022 worden naast meisjes ook jongens in het jaar dat ze 10 worden uitgenodigd voor een gratis HPV-vaccinatie via het Rijksvaccinatieprogramma. Het vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit twee inentingen waar een half jaar tussen zit. De vaccinaties worden gegeven door de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat verschilt per regio.

Ook op latere leeftijd kan vaccinatie je beschermen tegen HPV. Er zijn drie verschillende vaccinaties tegen infectie met het virus beschikbaar. Ze zijn rond de 90% effectief tegen HPV-typen waartegen het vaccin beschermt.² Lees hierover meer op Wat kun je tegen HPV doen?

Voor een compleet overzicht, zie Bijsluiters HPV-vaccins (RIVM).

Screening

Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar worden uitgenodigd om een uitstrijkje te doen voor het baarmoederhalskanker bevolkingsonderzoek.

Condoomgebruik

Ook kan een condoom bescherming bieden tegen besmetting. Toch beschermt deze niet volledig. Het virus kan ook overgedragen worden via de huid van je handen en vingers.¹

Meer informatie over wat jij kunt doen lees je hier.

Bij ongeveer 10% van de vrouwen die deelnemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, ongeveer 53.000 vrouwen in 2021, wordt het virus gevonden.⁹