We kunnen ons voorstellen dat je op zoek bent naar antwoorden. Hoe groot is de kans op HPV? En is HPV vaccinatie nog nuttig voor mij? Hieronder vind je de antwoorden op deze en andere vragen.
HPV staat voor humaan papillomavirus. 80-90% raakt eens in zijn of haar leven besmet met HPV. Meestal ruimt je lichaam het virus binnen 2 jaar op. Wanneer dit niet zo is, kan het virus kanker aan de anus, penis, baarmoederhals (cervix), mond en keel, vagina en vulva veroorzaken. Daarnaast kan een HPV-besmetting ook genitale wratten veroorzaken.1
HPV is zeer besmettelijk en wordt overgedragen door seksueel contact. Bijvoorbeeld tijdens vaginale, anale of orale seks, maar ook door huid-op-huid contact. Je kunt de kans op besmetting kleiner maken door een condoom te gebruiken, maar condooms beschermen je niet volledig. Genitale wratten kun je zelfs krijgen door dezelfde handdoek te gebruiken als iemand die besmet is met HPV. Daarnaast kun je de kans op ziekten door HPV verkleinen door je te laten vaccineren.1,2
In de meeste gevallen merk je niets van een HPV-besmetting. Het overgrote deel van deze infecties wordt zonder symptomen geklaard. Als dit niet gebeurt kan de infectie lijden tot kanker of wratten. De eerste symptomen hiervan kunnen zijn:
Meestal ruimt het lichaam HPV binnen 2 jaar op en word je er niet ziek van.1 Toch neemt het aantal ziektegevallen door HPV in Nederland toe.
Wanneer je een HPV-gerelateerde ziekte hebt, kan een behandeling nodig zijn. Welke behandeling dit is, wordt in overleg met jouw arts bepaald. Genitale wratten kunnen bijvoorbeeld worden aangestipt, weggebrand of weggesneden, of worden behandeld met een zalfje.5 Bij het oplopen van een HPV-gerelateerde kanker kijkt je arts naar de meest geschikte behandeling.
Voor mannen en vrouwen zijn er twee dingen die je kunt doen om je te beschermen tegen de gevolgen van HPV: vaccinatie of condoomgebruik tijdens de seks, waarbij condoomgebruik niet volledig beschermt. Daarnaast hebbenvrouwen de mogelijkheid om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.1
HPV is zeer besmettelijk voor zowel mannen als vrouwen. Zo’n 80 tot 90% van de mensen raakt ooit besmet met dit virus1. Sommige mensen hebben een grotere kans op ziekte door HPV2,6,7. Hieronder vallen bijvoorbeeld:
Volwassen vrouwen worden opgeroepen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek in het jaar waarin ze 30, 35, 40, 45, 50, 55 of 60 jaar worden.8 Bereik je een van deze leeftijden? Dan kun je via de brief die je ontvangt van je huisarts een uitstrijkje laten maken.
Daarnaast is het aan te raden om contact op te nemen met je huisarts wanneer je last hebt van symptomen zoals onregelmatig en overmatig bloedverlies tussen de menstruaties door.9
In 2021 werd bij ongeveer 10% van de vrouwen die deelnamen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker HPV gevonden. Dit waren bijna 53.000 vrouwen.10
Het uitstrijkje wordt vaak gemaakt bij de huisartsenpraktijk. Meestal doet de doktersassistente dit.8
Eerst zal de doktersassistente je wat vragen stellen. Daarna zal zij met een borsteltje wat cellen van de baarmoederhals halen. Het borsteltje wordt vervolgens opgestuurd naar het laboratorium. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten en je ontvangt de uitslag binnen 4 weken.11
Als je het vervelend vindt om bij de huisartsenpraktijk een uitstrijkje te laten maken kan je kiezen voor een zelfafnameset. Deze toont alleen aan of je positief of negatief bent voor HPV. Mocht je HPV-positief zijn dan is er alsnog een uitstrijkje nodig om te kijken of je afwijkende cellen hebt.12
Nee, meestal gaat het om lichte afwijkingen die niet perse kanker veroorzaken. Er zijn verschillende type afwijkingen.12
Lichte afwijkingen
Zijn er in het uitstrijkje kleine afwijkende cellen gevonden, dan is er geen reden tot paniek. Vaak ruimt het afweersysteem deze licht afwijkende cellen op en verdwijnen ze spontaan uit het lichaam. Dit kan ongeveer twee jaar duren. Daarom krijg je meestal het advies om na 12 maanden opnieuw een uitstrijkje te laten maken. Je arts controleert dan of de afwijkende cellen weg zijn. Als de afwijking niet verdwijnt, word je doorverwezen voor verder onderzoek.
Afwijkingen
Als je dit resultaat krijgt, word je doorverwezen voor een vervolgonderzoek. Je schrikt misschien als je deze uitslag krijgt maar de kans dat je baarmoederhalskanker hebt, is nog steeds klein. Vaak gaat het om een voorstadium van baarmoederhalskanker. Dit kan op een relatief eenvoudige manier behandeld worden om te voorkomen dat baarmoederhalskanker kan ontstaan.
Ook op latere leeftijd, wanneer je seksueel actief bent of al een HPV-infectie hebt gehad, kan vaccinatie je beschermen bieden tegen HPV. Als het type HPV waar je positief op testte uit het lichaam is, kan vaccinatie voorkomen dat je opnieuw geïnfecteerd raakt met dit of een andere HPV-type.6,13
Je kunt last krijgen van pijn, jeuk een rode huid of een verdikking op de prikplek. Verder kunnen er klachten voorkomen zoals buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. De meeste klachten zijn mild en gaan vanzelf weg.14
HPV-vaccinaties zijn rond 90% effectief tegen een infectie met de HPV-typen die in een vaccin zitten. 15 Meestal zijn dit hoog risico HPV-typen die kanker kunnen veroorzaken. Sommige vaccins beschermen ook tegen laag risico HPV-typen die o.a. genitale wratten kunnen veroorzaken.6,16
In Nederland zijn twee HPV vaccins beschikbaar. Deze twee verschillende vaccins hebben deels andere eigenschappen maar beschermen allebei tegen de meest voorkomende hoog-risico HPV-typen.1 Voor een compleet overzicht zie Bijsluiters HPV-vaccins (RIVM).
Omdat HPV veel voorkomt, is een kosteloze vaccinatie tegen HPV voor meisjes en jongens die 10 jaar worden, opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. In 2023 krijgt ook iedereen van 18 t/m 26 jaar de kans om zich kosteloos tegen HPV te vaccineren via het Rijksvaccinatieprogramma. Volwassenen boven de 26 jaar kunnen zich op eigen initiatief buiten het programma laten vaccineren.15
De kosten voor één HPV vaccin zijn vanaf 120 euro.* Je hebt 2 of 3 prikken nodig afhankelijk van je gezondheidsstatus.17
*Exclusief aflever- en toedieningskosten (afhankelijk van aanbieder).
Jongens en meisjes die 10 jaar worden ontvangen een oproep per post voor een kosteloze vaccinatie. Het vaccin dat is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit twee inentingen waar een half jaar tussen zit. De vaccinaties worden gegeven door de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin. Dat verschilt per regio.15
HPV-vaccinatie bevat geen stoffen die invloed hebben op je voorplantingsorganen en dus vruchtbaarheid.18
Als volwassene kan je een HPV-vaccinatie krijgen bij je huisarts, de GGD, privé kliniek of een vaccinatiecentrum. Bij de huisarts moet je eerst het vaccin kopen bij de apotheek en daarna door je huisarts laten toedienen. Daarna moet je terug naar je huisarts die het vaccin toedient. Je kunt ook rechtstreeks contact opnemen met de GGD of een vaccinatiecentrum, daar hebben ze de vaccins meestal direct klaarliggen.
1 RIVM, HPV, geraadpleegd aug 2023
2 Gezondheidsraad, Vaccinatie tegen HPV, geraadpleegd aug 2023
3 RIVM, Feiten en cijfers, geraadpleegd aug 2023
4 RIVM, Genitale wratten, geraadpleegd feb 2023
5 LCI, Humaan Papillomavirusinfectie – anogenitale wratten, geraadpleegd aug 2023
6 LCI, Richtlijn HPV Vaccinatie, geraadpleegd aug 2023
7 . Kanker.nl, HPV en baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
8 RIVM, Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, aug 2023
9 Thuisarts, Ik heb baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
10 Bevolkingsonderzoek Nederland, Baarmoederhalskanker, geraadpleegd aug 2023
11 RIVM, Het uitstrijkje, geraadpleegd aug 2023
12 RIVM, Uitslag bevolkingsonderzoek, geraadpleegd aug 2023
13 RIVM, HPV-vaccinatie buiten het Rijksvaccinatieprogramma, geraadpleegd op aug 2023
14 RIVM, Bijwerkingen HPV-vaccinatie, geraadpleegd aug 2023
15 RIVM, HPV-vaccinatie , geraadpleegd aug 2023
16 RIVM, Bijsluiters HPV-vaccins, geraadpleegd aug 2023
17 Farmacotherapeutisch Kompas, HPV, geraadpleegd aug 2023
18 RIVM, Vaccinatie tegen HPV voor meisjes, geraadpleegd aug 2023
